el grimh

GRUPO DE REFLEXIÓN SOBRE EL MUNDO HISPÁNICO

Edwin ROUSBY

(Budapest, 1856-West Ham, 1927)

rousby 01

© Nuevo Mundo, Madrid, 21 de mayo de 1896, p. 9

Luis GUADAÑO
Jean-Claude SEGUIN VERGARA

1

Adolph Rosner (Třebíč, [1816]-Budapest, 16/11/1892)

  • épouse (Budapest, 10/12/1848) Anna (Netti) Guttmann ([1830]-Budapest, 14/11/1879). Descendance:
    • Lina Rosner ([Budapest], [1850]-1926) épouse Ödön Krausz.
    • Joseph Rosner (Budapest, 21/09/1851-Budapest, 17/08/1868)
    • Edmund, Moritz Rosner (Budapest, 27/04/1853-San Francisco, 28/10/1916) épouse (San Francisco, 15/11/1888) Dora Robinson (New York, [1864]-). Descendance:
      • Olga, Jane Rosner (07/07/1889-)
      • Georgia, Adolpha Rosner (New York, 21/09/1890-) épouse (21/11/1914) William, Campbell Chappell ([1884]-). Descendance:
        • William, George Chappelle (Tasmania, 23/02/1919-New York, 24/05/1924)
    • Max Rosner (Budapest, 12/11/1854-)
    • Samuel, Alexander (Sándor) Rosner [alias Edwin Rousby] (Budapest, 12/04/1856--West Ham, 19/11/1927)
      • épouse Mary, Anne Elisabeth (Lilian) Warden (alias Maud Irving).
      • épouse (New York, 01/10/1914) Theresa Finch (alias Miss Bettina) (Londres, 09/08/1888-). Descendance: 
        • Alexia, Bettina, Nellie Rousby (St Clement Danes, Middlesex, baut. 1919-) épouse (Essex, 10-12/1949) Wilfred, H. Paget. Descendance:
          • Gary A. Paget (Essex South Western 07-09/1950-)
          • Frank L. Paget (Chelmsford, 01-03/1959-)
    • Geza Rosner (Budapest, 05/06/[1872]-)
  • épouse Babette (Betti) Polnauer (Třebíč

2

Los orígenes (1856-1878)

Los padres de Samuel Rosner, son de origen checoslovaco como lo recuerda él mismo, pero se instalan antes de 1850, en Budapest

I was born of Czech-Slovacs parents and have always been opposed to the domination of my race by Austria.


Statement of Edwin Rousby, “Application of Edwin Rousby for the exception from classification of Alien-Enemy, 26 de diciembre de 1918 . Fold 3, https://www.fold3.com/.

El padre es el propietario del café Rosner de Budapest, un establecimiento señalado de la ciudad durante el último tercio del siglo XIX. Adolph Rosner quiere que sus hijos sigan estudios, y el mayor Edmund emprende una carrera de médico, aunque se va a orientar hacia la música -toca el armonio- y recorre Europa. A su regreso, Adolph le pide a su hijo que se haga cargo del café Rosner, lo cual hace durante algún tiempo antes de dirigir el Budapest Orpheum (The Call, San Francisco, 25 de junio de 1911, p. 1).

Los años oscuros (1879-1886)

En cuanto a Samuel Rosner, no sabemos nada de su juventud hasta que emigra, según sus declaraciones, a Gran Bretaña, el 1º de julio de 1878. (Statement of Edwin Rousby).

Posteriormente su nombre no aparece por ninguna parte, ni tampoco su alias, Edwin Rousby que parece utilizar a partir de 1883 según sus declaraciones:

I am a Vaudeville Performer and I have used the name of Edwin Rousby for 35 years for Professional reasons.


Statement of Edwin Rousby, “Application of Edwin Rousby for the exception from classification of Alien-Enemy, 26 de diciembre de 1918 . Fold 3, https://www.fold3.com/

Lo más probable es, sin embargo, que durante muchos años vaya a utilizar seudónimos que por ahora desconocemos. Sale para Estados Unidos en 1887.

La primera gira americana (junio 1887-septiembre 1888)

Edmund Rosner y su hermano Samuel - van a llegar, en 1887, como músicos, a San Francisco. Por su parte, y aunque es posible que haya actuado con anterioridad en otros países, su primera mención profesional de la que hay constancia es con el nombre de Sandor Rosner y tiene lugar en Estados Unidos el 30 de junio de 1887. Sandor y su hermano Edmund debutan con su Rosner´s Hungarian Electrical Orchestra (La orquesta eléctrica húngara de Rosner) en el recién construido Orpheum de San Francisco, propiedad de Gustav Walter, un empresario instalado en Estados Unidos desde 1865, que se ha encargado de traerlos directamente desde Budapest para que actúen el día de la inauguración del local. El Pacific Rural Press nos ofrece un artículo muy detallado del espectáculo presentado:

The Orpheum.
[COMMUNICATED.] 
Our city has just had added to its places ot amusement one, an account of which, from an instructive and scientific standpoint, is well worth the attention of our readers. Electricity has had yearly new purposes to serve, and in the future many additions to our pleasures and comforts will be famished by this manifold agent of usefulness, the modern illustration of Aladdin's lamp.
By a system of wires, the currents through which are derived from a powerful battery, musical instruments are made to play at the touch of a performer sitting at the key-board. Contact is made between the several wires and the battery by means of a small lever attached to each note. As the current reaches the coil at each instrument, its core, movable and delicately balanced, becomes magnetized, and is, by a mechanical device varying in different instances, made to beat a drum, clash a cymbal, chime the bells, and set in lively motion nightingales, cuckoos, and a black bear with rolling eyes and an electric lantern, both brilliantly alight.
These all supplement the orohestra, which latter is composed entirely of Hungarians, who have come direct to this coast from Buda Pestth, Europe, under the direction of Herr Rosner, the courteous and talented inventor of the " electric orchestra." Their playing is excellent, having a completeness of finish, purity of tone and perfectness of unison only to be found in the performances of skilled musicians who have long practiced together.
Our country visitors have a rare treat in store for them, and a night or two spent at the Orpheum will serve to amuse them when in town and their neighbors when they return home. The intention of Herr Rosner is, we understand, to be an immediate return to Europe at the end of three months, for which term his services and those of his entire orchestra have been engaged by the enterprising proprietors of the Orpheum, Messrs. Walter & Roberts, than whom none have been more successful in catering for a rather critical public. Nothing of this kind has ever been produced in America, and we doubt if San Francisco will not lead the Eastern States in wealth, work and play before many years.
The electric storm deserves special notice. The imitation of lightning is produced by a supply of electricity from the electric light works, the connections only being made from the key-board. The machines (these are also suspended in the center of the room) for producing an imitation of wind, hail, rain, the two well-toned organs (a third and larger one is in course of erection), all tend, when supplemented by characteristic music from the orchestra, to give a sense of realism to which no description of ours could do justice.
The management does not, however, rely solely on this class of music. A better variety show has never been witnessed by us. M'lle Garetta, with her performing pigeons, thoroughly trained and of rare beauty and species, gives as pretty and interesting a performance as young or old could wish to see, and is an excellent addition to a repertoire comprising, among others, Millis, the ventriloquist, who sings a quartet and decapitates one of his "suite." Messrs. Fields and Hanson, a "nigger host" in themselves; Whitfield, the man of a hundred faces, from George Washington to the latest Paddy "at liberty;" Ouda, a youth of 16, who without doubt can give a wrinkle or two to the San Francisco gymnasts—all go to make a performance which those interested in "doing things well on the coast" must pronounce a complete success.
Messrs. Kellett & McMurray have finished the interior with great taste; harmony reigns supreme, one's eyes and ears being equally well pleased. The instruments are suspended in all parts of the house, and on entering, the novelty of such appearance at once arrests attention.


Pacific Rural Presse, San Francisco, 13 August 1887, p. 125.

Entre junio y diciembre de 1887, la orquesta permanece en el Orpheum de San Francisco, si bien realizando diversos conciertos, a veces con el órgano eléctrico y otras veces con un número variable de músicos, en otras ciudades como Los Ángeles (Los Angeles Times, Los Ángeles, 23 de octubre de 1887 p.) o San Diego (San Diego Union, San Diego, 11 de noviembre de 1887, p. 5).  La orquesta, que ha sido contratada por 6000 dólares para que actúe en el Orpheum durante dieciséis semanas (San Francisco Call, San Francisco, 30 de junio de 1897) tiene planeado regresar a Budapest al final de su contrato (San Francisco Call, San Francisco, 22 de junio de 1902). Sin embargo, Edmund Rosner decide quedarse en el Orpheum de San Francisco mientras que Samuel Rosner opta por comenzar su carrera en solitario con el órgano eléctrico.

El 12 de diciembre de 1887, Samuel Rosner debuta en el teatro Koster & Bial’s de Nueva York bajo el nombre artístico de Herr Rosner, siendo su número Rosner´s Grand Electric Demonstration (The SunNueva York, 11 de diciembre de 1887 p. 15) y realiza una gira por la costa Este de Estados Unidos entre febrero y mediados de septiembre de 1888, momento en el que decide ir a Francia. Al parecer, al principio no tienen el éxito que han alcanzado anteriormente, debido, según el propio Rousby relata en el San Francisco Call, del 25 de junio de 1911, a que su nombre artístico sonaba demasiado “prusiano”. 

Las giras por Europa (septiembre 1888-abril 1896)

Por esta razón, Sandor Rosner y su pareja Lilian Warden adoptan nuevos nombres artísticos, Edwin Rousby y Maud Irving, tal y como refleja una de las primeras menciones de los dos en París como número de entreacto en el Folies Bergère:

L'entr'acte est occupé par l'exhibition d'un orchestre électrique. A travers tout le jardin circulent des fils auxquels sont accrochés des tambours, des grosses caisses, des triangles, des castagnettes et des tambours de Basque. Un monsieur en habit noir (il se nomme Edwin Rousby) et une dame en dolman rouge (elle s'appelle Maud Irving) s'assoient devant une espèce de clavier d'où ils lancent de terribles courants électriques sur tous leurs instruments. Volta avait-il pensé qu'un jour il serait la providence des chefs de orchestre?


Le Gaulois, París, 30 de septiembre de 1888, p. 3

El cambio de nombre les supone también un cambio en su fortuna. A partir de ese momento, la pareja comienza un tour con el espectáculo eléctrico que desde septiembre de 1888 los lleva de Francia, pasando por Lyon (enero 1889), a España, concretamente al Circo Price de Madrid (La Época, Madrid, 20 de abril de 1889, p. 1), donde aun teniendo éxito, parte de la prensa no lo considera algo nuevo científicamente hablando.

Gran sensación produjo la sinfonía eléctrica-musical tocada por el profesor Rousby y su señora. En dos cables tendidos á lo largo del Circo hay multitud de instrumentos distintos; tambores, timbres, liras, ocarinas. Todos suenan, acompañando á la orquesta, al impulso de la electricidad. Un teclado que está en el escenario distribuye la fuerza motriz. La combinación es de gran efecto, aunque de escasa novedad científica.


El imparcial, Madrid, 21 de abril de 1889, p. 3.

De Madrid se desplazan al Teatro Novedades de Barcelona en julio (La Vanguardia, Barcelona, 21 de julio de 1889) donde se convierten en el “clou de la semana para este teatro…” atrayendo “…gran concurrencia á este coliseo” (La ilustración. Revista Hispano-Americana, Barcelona, 4 de agosto de 1889), aunque, como en el caso de Madrid, “sin ofrecer gran novedad…” (La Vanguardia, Barcelona, martes 23 de julio de 1890, p.3) Tras su paso por España, Edwin Rousby y Maud Irving siguen de gira por Europa: Marsella (agosto 1889), HamburgoBerlín (1889), Niza (diciembre 1889), París (diciembre 1889), Burdeos (mayo 1890), París (julio 1890), Praga (noviembre 1890), Viena (febrero-abril 1891), Graz (9-12 marzo 1891), Viena (noviembre de 1891), Bruxelles (diciembre de 1891), Amsterdam (mayo de 1892), Rotterdam (julio 1892), La Haya (agosto-septiembre 1892), Lieja (noviembre 1892), Rotterdam (diciembre 1892). A principio del año 1893, la pareja está de regreso a Francia, y actúan en Toulouse (marzo 1893).... 

rousby 08

rousby 09

Prager Tagblatt, Praga, 
22 de noviembre de 1890, p. 17.
Allgemeine Sport-Zeitung, Viena,
15 de marzo de 1891, p. 1.

rousby 10

rousby 03
Grazer Volksblatt, Graz,
9 de mayo 1891, p. 8.
Algemeen Handelsblad, Amsterdam,
8 de mayo de 1892, p. 2.

rousby 04

rousby 05 

Rotterdamsch nieuwsblad, Rotterdam,
11 de julio de 1892, p. 4.
Haagsche courant, La Haya, 
18 de agosto de 1892, p. 4.

En 1893 la pareja vuelve a actuar en España. Primero, en el Circo Price de Madrid, presentando un espectáculo similar al ofrecido tres años antes, pero con un añadido: la utilización de un modelo a escala de la torre Eiffel de París, probablemente por la popularidad que la torre ha alcanzado como puerta de entrada a las exposiciones universales celebradas en París en 1889:

Mister Rousby y señora obtuvieron merecidos aplausos en el número musical que ejecutaron haciendo sonar varios instrumentos por medio de la electricidad.
El espectáculo es muy curioso y entretenido, y se ejecuta con el teatro á obscuras.
Termina el número apareciendo en el escenario la torre Eiffel iluminada.


El Heraldo de Madrid, Madrid, 2 de abril de 1893, p. 2.

Durante su estancia en el Price, Rousby e Irving comparten cartel con las danzas serpentinas de Miss Fuller que, pocos años después, bailarían muchas imitadoras frente al cinematógrafo. Tras dejar Madrid, ponen rumbo a Barcelona, actuando en dicha ciudad en el Circo Ecuestre desde finales de mayo hasta mediados de junio de 1893. (La Dinastía, Barcelona, 30 de mayo de 1893, p. 4). Después viajan a Turín (diciembre 1893), Bochum en Alemania (octubre 1894) y actuán de nuevo en Rotterdam (diciembre 1894) y en Bruselas (enero-febrero 1895). A partir de mediados de 1895, su actividad se concentra en El Reino Unido donde actúan, por primera vez en The Paragon de Londres en junio (The EraLondres, 6 de julio de 1895).

rousby 13

Rosner´s Hungarian Electrical Orchestra (c.1895)

Posteriormente siguen parte del circuito de variedades británico: Newcastle-on-Tyne (diciembre 1895), Birmingham (diciembre 1895-enero 1896), Sheffield (enero 1896), Cardiff (febrero 1896), Newport (febrero 1896), Bristol (febrero 1896), volviendo a Londres en marzo de 1896 para actuar en el South London hasta casi finales de abril de 1896.

El animatógrafo (mayo de 1896-enero de 1897)

Lo más probable es que durante su estancia en Londres en marzo y abril de 1896 Rousby presencie el duelo que está teniendo lugar entre el "animatógrafo" de Robert William Paul y el cinematógrafo Lumière de Felicien Trewey en el centro de la ciudad.  El éxito que ambos aparatos están consiguiendo le lleva a comprar, tal y como lo ha hecho Carl Hertz, otro conocido artista de variedades, un animatógrafo dirigiéndose con él a Madrid:

Mr. Rousby and Miss Maud Irving have left London for Madrid, from whence they will visit San Francisco and New York. They return here to open at the Metropolitan at Christmas, and follow at the Syndicate Halls, their total stay in London being eight months.


Music Hall and Theatre Review, 8 May 1896, p. 10. 

Las proyecciones se va a realizar en el Circo Price, ahora renombrado Parish, en el espectáculo de la compañía dirigida por Hugo Herzog. Un primer ensayo, para la prensa, tiene lugar el día 11 de mayo:

Invitados por el simpático director de este popular circo, Mr. Hugo Herzog, para presenciar el ensayo del aparato Animatographo, tuvimos gran satisfacción en presenciar aquel grandioso espectáculo. Puede decirse que es el último adelanto de la interna mágica, en ella se ve la animación de cuanto se refleja en telón escenográfico, las figuras antes inanimadas se mueven, andan, bailan, y se agitan en todos los sentidos.
Al terminar su trabajo Mr. Rousby fue calurosamente aplaudido, alcanzando una justa ovación; cierto es que es una verdadera notabilidad, la mejor, sin duda, de cuantas se han presentado, y que ha de ser visitada por todo Madrid, pues se trata de un espectáculo maravilloso y sorprendente.
Anoche debutó la hermosa bailarina señorita Rosa Tejero, haciendo las delicias del público por su extraordinaria gracia; la seductora sevillanita fue muy aplaudida.
Nuestra enhorabuena al inteligente director, que no descansa un momento por presentar novedades en el popular circo de la Plaza del Rey.


La Justicia, Madrid, 12 de mayo de 1896, p. 2.

Al día siguiente, es el estreno del animatógrafo ante el público que es todo un éxito:              

El espectáculo agradó extraordinariamente al público, que no cesó de aplaudir calurosamente durante la representación… Mr. Rousby, con su aparato, durará mucho tiempo en este elegante y favorecido Circo, y todo Madrid seguramente acudirá á solazarse con tan notable espectáculo.


El País, Madrid, 13 de mayo de 1896, p.3.

Rousby mantiene el animatógrafo en el Parish hasta el [11] de junio, cambiando las cintas regularmente e incluso ofreciendo algunas de ellas en color.

El plan previsto, al finalizar en Madrid, es dirigirse a Barcelona, como parte de la compañía ecuestre, gimnástica, acrobática y mímica de Hugo Herzog. Por razones desconocidas -tal vez de tipo económico-, Edwin Rousby aplaza su compromiso con el teatro Eldorado de Barcelona para dirigirse a Lisboa:

El animatógrafo
Ha salido para Lisboa el Sr. D. Antonio de Santos Junior empresario del Real Coliseo de Lisboa, después de contratar a Mr. Rousby con su animatógrafo.


El Correo militar, Madrid, lunes 15 de junio de 1896.

Esto viene confirmado por la prensa lisboeta que señala la próxima llegado de Rousby:

TELEGRAMAS– REAL COLYSEU– Madrid, 12, a 1 h.– Consegui contractar para o Real Coliseu o Animatographo ou Inematgrapho [sic], a fotografia animada em figuras de tamanho natural, a mais estraordinária novidade que está fazendo furor em Paris, Londres e Madrid. Lisboa será a quarta cidade que poderá admirar a prodigiosa maravilha inventada por Edison e apresentada por Ronsby [sic]. Parto para Lisboa.– (Santos Junior).


Diário de notícias, Lisboa, sábado 13 de junio de 1896.

Finalmente, Edwin Rousby llega a Lisboa, el día 15 de junio como lo recoge la prensa local:

Chegou hoje de Madrid Mr. Rousby, que vem apresentar em cinco espectáculos no Real Coliseu, o Animatógrafo e Cinematógrafo, de Edison, que por meio de projecções com luz eléctrica, apresenta os mais perfeitos quadros da vida real, em figuras de tamanho natural e sem omissão do mais insignificante movimento e do menor detalhe. O Animatógrafo só está conhecido em Londres, Paris e Madrid, sendo Lisboa a quarta cidade que vai admirar o último prodígio do génio de Edison.


Correio da noite, Lisboa, 15 Junho 1896.

Tras subsanar los problemas con el suministro de electricidad que tiene la noche del 17 de junio en el intento de presentación ante la prensa y un nutrido grupo de destacados ciudadanos lisboetas (A Vanguarda, Lisboa, 18 de junio de 1896, P. 2), Rousby lleva a cabo su primera proyección para la prensa, el día 18 de junio de 1896: 

Realizou-se ontem pelas 4 da tarde no Real Coliseu uma sessão especial dedicada à Imprensa... pa­ra apresentação do Animatographo, que os programas dizem ser uma nova invenção de Edison...
Num quadro branco, humedecido, colocado à boca de cena, projecta-se um foco vivíssimo de luz, onde por seu turno se vêm desenhar as figuras, que tomam tal relevo e mostram uma tamanha naturalidade de movimentos... que é um encanto ver alguns quadros.
[...] os que nos mereceram melhor agrado foram "Dança Guerreira", "Bailes Parisienses", e "A Ponte Nova em Paris".


O Século, Lisboa, 19 de junho de 1896.

El interés que despiertan las fotografías animadas tiene como consecuencia el cambio de fecha de su última representación en Lisboa del 21 al 26 de junio, con permiso de Hugo Herzog que le espera en Barcelona para actuar con su compañía. Sin embargo, Santos consigue retrasar su partida nuevamente hasta que se rompe el contrato con Herzog al que hay que pagarle una indemnización para que Rousby pueda quedarse en Portugal:

Mr. Rousby, tendo a empresa pago em Barcelona a multa de 300 pesetas para rescindir o contrato, dará ainda mais 5 espectáculos em Lisboa com o Animatographo, e 5 no Porto.
Hoje lá o temos, dando excepcionalmente 12 quadros, sendo um deles o "Comboio", que é um prodígio.


Tarde, 1º de Julho de 1896.

En esos días, Rousby coincide en el Real Coliseo con Charles Kalb y Mary Fay que, meses más tarde, también van a presentar un aparato cinematográfico por la península. Tras la última función, el 15 de julio, Rousby inicia una gira por distintas ciudades del Norte de Portugal con la compañía del Real Coliseu. Así se desplaza en julio y agosto a PortoEspinho y Figueira da Foz donde, siguiendo la misma táctica de hacer un pase previo para la prensa y gente distinguida antes de ofrecer el espectáculo al público en general, consolida la fama que ha conseguido en Lisboa. A partir del 27 de agosto, tras finalizar la gira por el Norte, Rousby vuelve a instalarse en el Real Coliseu de la capital lusa, con un aparato mejorado, denominado animatógrafo colosal, y una pantalla de mayor tamaño (O Século, Lisboa, 28 de agosto de 1896). Pero a su regreso, se encuentra Rousby con un competidor, un cinematógrafo instalado en el Teatro D. Amelia, que ha empezado a funcionar el día 15 de julio, y cuyos dueños son José Dos Santos Libório et Zea [Bermúdez]. El empresario del aparato se decide a poner en duda que el proyector que Rousby usa sea en realidad un animatográfo de Robert William Paul. Ante esta situación, Rousby y Santos comienzan una contra campaña en los periódicos, llegando a ofrecer el 23 de agosto una recompensa de 500000 Reis a quien pudiera probar que su aparato no es un verdadero animatógrafo (O Correio da manhã, Lisboa, 23 de agosto de 1896).La campaña surte efecto y queda demostrado que el animatógrafo de Rousby es, por supuesto, unos de los construidos por R. W. Paul. La disputa entre Rousby y el Teatro D. Amelia llega a su fin el 1º de septiembre cuando se interrumpen las funciones en el D. Amelia.  

A mediados de septiembre de 1896, Rousby recibe la visita de Henry William " Harry" Short, que trabaja para R. W. Paul filmando vistas y actualidades, y que ha estado rodando en España. Su primer rodaje en Portugal tiene lugar el día 10 de septiembre:

TAUROMACHIA
Campo Pequeno
[...]
Durante a corrida, mr. Rusby, dono do animatographo que actualmente está trabalhando no Real Coliseu, tirou vistas photographicas da lide, que brevemente serão reproduzidas n'aquelle circo.


A Vanguarda, Lisboa, 11 de setembro de 1896, p. 3.

En relación con las proyecciones, y como ha sido su costumbre desde el principio, Rousby incorpora cuadros nuevos de manera regular los cuales, poco a poco, pasan de durar menos de un minuto a alcanzar, como en el caso de La danza serpentina de Miss Fuller, los tres minutos. A partir del 31 de octubre, su esposa Maud Irving retoma el espectáculo “El reino de la electricidad”, que ha ido desarrollando desde 1887, y que es la base de su espectáculo hasta que optan por cambiarlo por el animatógrafo (Diario illustrado, Lisboa, 31 de octubre de 1896, p. 3). Hacia el final de su estancia, el electricista húngaro presenta vistas del pionero portugués Aurelio da Paz dos Rios. Los Rousby se mantienen en Lisboa con ambos espectáculos hasta el 6 de enero de 1897 (Diario illustrado, Lisboa, 6 de enero de 1897, p. 3). Muy probable es que Rousby venda son animatógrafo al empresario del Real Coliseo, Santos Junior como se deduce de la siguiente gacetilla:

O sr. Santos Junior partiu hontem á noite para o Porto, afim de dirigir os espectaculos que alli vai dar no theatro do Principe Real, com o animatographo e a troupe gymnastica e comica, que no Real Coliseo teve tão bom acolhimento.


Diario illustrado, Lisboa, 8 de janeiro de 1897, p. 1.

A los pocos días, la pareja Rousby sale para Gran Bretaña:

Partiu ontem no comboio da noite para Paris o Sr. Rousby e sua esposa. A bagagem foi ontem no vapor "Danube" para Southampton, devendo dali seguir para o teatro de Alhambra em Brigton [sic] (Londres).


Século, Lisbonne, 15 de janeiro de 1897.

Tras unos siete meses de exhibición y de proyecciones con el animatógrafo, Edwin Rousby abandona definitivamente, al parecer, los espectáculos cinematográficos.

Y después (1897-1927)

Cuando vuelven a presentar un espectáculo, en Brighton, en febrero de 1897, ya sólo se habla de "their electric demonstration" (The Era, Londres, 20 de febrero de 1897, p. 24). De ahora en adelante, Edwin Rousby y su compañera Maud Irving apuestan por continuar con el espectáculo musical y eléctrico que llevan presentando desde 1887. Se los localiza en Gran Bretaña (1897), en Francia (1900)... En septiembre de 1900 Rousby anuncia la creación de Rousby´s Enterprises en la prensa británica.

rousby 16

The Era, Londres, 8 de septiembre de 1900, p. 27.

Se presentan así dos espectáculos diferentes: uno de divulgación científica de la electricidad y otro que sigue usando la orquesta eléctrica pero ahora centrado en la reproducción de la exposición universal de París de 1900, que incluye un modelo a escala de la torre Eiffel y del palacio de la electricidad de la citada exposición. Este segundo espectáculo, que lleva por Europa y que traslada a los Estados Unidos en 1903 se convierte en el eje central de su carrera artística hasta 1908, cuando por el éxito alcanzado decide ampliar la oferta y añadir otro espectáculo similar “Flashlights Scenes of Greater London”. Con los dos números, Edwin Rousby viaja entre 1910 y 1913 por el imperio Autro-Húngaro (octubre de 1910), Australia (diciembre 1910-mayo 1911), Estados Unidos(mayo 1911-) -donde se reúne con sus dos hermanos, Edmund y Geza, por primera vez desde que, en 1887, sale de San Francisco-, y Europa regresando al final de 1913 a Inglaterra. A raíz del inicio de la Primera Guerra Mundial, Rousby decide abandonar Europa dirigiéndose de nuevo a Estados Unidos. En agosto de 1914 con un nuevo espectáculo de luces y música titulado “The Edge of the World” en el que actúa su segunda esposa, Theresa Rousby. En 1915 intenta suerte en el Luna Park de Coney Island (Nueva York), con un espectáculo similar a la exposición de París, si bien esta vez basado en la Panama-Pacific Exposition de San Francisco de 1915 aunque, por la falta de interés que suscita, se ve obligado a ponerla en venta por un precio de saldo.

rousby 17

Edwin Rousby (c. 1918)

Consigue la nacionalidad americana (8 de julio de 1919), manifestando así su deseo de ser americano:

My wife is about to give birth to a child and it is my ambition as well as hers that our children should say that its parents were United States citizens at the time of its birth.


Statement of Edwin Rousby, “Application of Edwin Rousby for exception from classification of Alien-Enemy. FOOT.

Tras abandonar el Luna Park, Rousby sigue trabajando por la costa Este de Estados Unidos con “The Edge of the World” hasta 1919, año en el que se traslada con su mujer a Inglaterra. El pionero Edwin Rousby muere, con 71 años, el 19 de noviembre de 1927 en el distrito de West Ham (subdistrito de Walthamstow West) en el Condado de Essex a consecuencias de una bronconeumonía y de influenza, habiendo firmado la declaración su suegra Emma Finch.

Contactos